Hilal SARI
Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ve Rusya’nın gaz sevkiyatlarını azaltması Avrupa’da ve dünyada güç krizinin devam etmesine yol açıyor. Avrupa Birliği’nin aylardır kaygı ettiği Rus gazı tedariğinin kesilmesi ihtimali, geçtiğimiz hafta gerçek oldu ve Moskova, bir doğalgaz çıkarma ekipmanının Montreal’deki Siemens Energy fabrikasında takılı kalması sonrası Kuzey Akım 1 boru sınırındaki gaz akışını sonlandırdı. İtalyan Eni ve Alman Uniper şirketleri tarafından yapılan açıklamalarda Rusya’nın kontratta yer alan doğalgaz hacminin altında sevkiyat gerçekleştirdiği tabir edildi.
“Kuzey Akım 1 kararı ‘böl-yönet’ taktiği”
Moskova geçtiğimiz hafta Baltık Denizi altından Almanya’ya gaz tedariki gerçekleştiren Kuzey Akım 1 boru çizgisi yüzde 40 kapasiteyle çalışıyor. Moskova’ya nazaran yaptırımlar bakım tamirat çalışmalarını engelliyor. AB yetkilileri ve fikir kuruluşları ise akışın bilerek azaltıldığı görüşünde. Almanya, İtalya ve Fransa önderlerinin Kiev’e ziyaretleri sırasında alınan Kuzey Akım 1 kararı, Brüksel merkezli niyet kuruluşu Bruegel’den kıdemli uzman Georg Zachmann’a nazaran “Moskova’nın böl yönet taktiğinin bir parçası”. Rusya doğalgaz akışını yine hızlandırmazsa Avrupa güç talebinin arttığı kış ayları öncesinde stoklarını doldurmakta zorlanacak.
Gösterge doğalgaz kontratı TTF bir haftada 130 Euro’ya çıktı
Artık Rusya’nın en büyük müşterilerine gaz silahını kullanmayacağı fikri giderek daha zayıf bir ihtimale dönüşüyor. Rusya’nın Kuzey Akım 1’deki hacmi yüzde 60 düşürmesi, temmuz vadeli TTF fiyatını megawatt saat başına 90 Euro’dan 150 Euro’ya kadar yükseltti. Gösterge doğalgaz kontratı salı 16:30 itibariyle ise 126 Euro/ megawatt saat seviyesinde. Bu yılın 335 Euro ile görülen doruğundan uzaklaşılmış olsa da, TTF fiyatları bir yıl öncesine nazaran yüzde 300 artmış durumda. Rusya güç krizinin Batı’nın adımları nedeniyle derinleştiğini söylerken, AB’nin yanı sıra ABD, İngiltere, Kanada üzere başka G7 ülkeleri, Moskova’yı gazı siyasi bir araç olarak kullanmakla suçluyor ve alternatif kaynaklara ait çalışmalarına son sürat devam ediyor.
ABD ve Kanada’dan Rus gücüne tavan fiyat önerisi
ABD, Rusya’nın güç ihracat gelirlerini azaltmak için ülkenin ihraç ettiği petrole tavan fiyat çekilmesi için Kanada ve başka ülkelerle ile görüşmeler yürütüyor. Joe Biden hükümeti Rusya’dan alınan güçte tavan fiyat uygulaması ile alımları kısıtlamayı amaçlıyor. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen da evvelki gün Toronto’da yaptığı açıklamada “Avrupa ülkeleri, ABD, İngiltere ve öteki ülkeler tarafından güç konusunda uygulanan ve önerilen kısıtlamaları güçlendirecek tavan fiyat uygulamaları ya da istisnai fiyat düzenlemeleri üzerine konuşuyoruz” dedi. Yellen Rus petrolünün fiyatına, belli bir ölçünün üzerindeki petrolün sevkiyatında sigorta yahut finansmanı zorlaştırıcı bir düzenek ile tavan getirilebileceğini söz etti. Yellen düzeneğin dünya pazarlarına Rus petrolü arzını kesmeden Rusya’nın petrol gelirini azaltabileceğini belirtti. Yellen ile birlikte açıklama yapana Kanada Maliye Bakanı Chrystia Freeland de, düzeneğin kurgulanması için Rus petrolünün esas ithalatçılarından olan Avrupa ülkelerinden görüş alınması gerektiğini tabir etti.
Almanya’dan “kömüre dönüş” sinyali
AB bu gelişmelerin iklimle gayret adımlarına da ziyan vereceğini düşünüyor ve birliğe “kömüre dönmeyin” daveti yapıyor. Fakat birliğin iktisadı savaştan en çok etkilenen üyesi Almanya’da kömüre dönüş sinyali geldi. Gaz depolama düzeylerini yükseltmeye yönelik planları ile ilgili dün açıklama yapan Almanya, kullanımını kademeli olarak durdurmayı hedefl ediği kömür gücü ile çalışan santrallerin de tekrar kullanıma açılabileceğini belirtti. Almanya İktisat Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, gaz arzının kritik düzeylere gerilemesi durumunda kömür gücü ile çalışan santrallerin kullanıma açılmasının kapasiteyi 10 gigawatt artırılabileceği söz edildi. Bu teşebbüs kapsamında bir mevzuat 8 Temmuz’da parlamentoya sunulacak. Almanya İktisat Bakanı Robert Habeck, “Zorlu bir durum, fakat bu durumda doğalgaz tüketimini azaltmak için atılması gereken bir adım” açıklamasında bulundu. Sera gazı salımı yapan kömür kullanımının daha süratli durdurulması gerektiğini savunan Yeşiller Partisi’nin üyelerinden Habeck, “Eğer bu adımı atmazsak yıl sonunda, kış dönemi yaklaşırken stoklarımızın gereğince dolu olmaması riskini göze almış olacağız. Bu durumda da politik şantaja maruz kalabilecek duruma geliriz” dedi.
“Gaz büsbütün kesilirse Almanya için resesyon kaçınılmaz”
Almanya’nın en kıymetli sanayi kuruluşlarından BDI, doğalgaz krizinin Almanya için resesyon risklerini bariz biçimde artırdığı konusunda uyardı ve GSYH’nin bu yıl savaşa bağlı olarak yüzde 3,5 değil yüzde 1,5 büyüyeceğini öngördü. BDI açıklamasında iktisadın bu yıl sonundan evvel kriz öncesi düzeylere dönmesinin muhtemel olmadığını tabir etti. BDI öngörülerine nazaran Rus gazının büsbütün durması halinde ise resesyon “kaçınılmaz”.