Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) nisan ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 1,68 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 17,14 olduğunu açıklamasının akabinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Nisan Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayınlandı.
Rapora nazaran, besin dışındaki ana kalemlerde yıllık enflasyon yükselirken, tüketici enflasyonundaki artışa en besbelli katkı güç kümesinden geldi. Bu devirde eşel taşınabilir sistemi ve tavan fiyat uygulamasının tesiriyle güç fiyatları yatay seyrederken; lakin baz tesiri nedeniyle küme yıllık enflasyonu bariz formda yükseldi.
TEMEL MALLARDA YILLIK ENFLASYON ATTI
Temel mallarda yıllık enflasyon artarken, yeni dönem geçişinin de tesiriyle giysideki yükseliş eğilimi sürdü, sağlam ve öteki temel mal kümesinde döviz kuru gelişmelerinin yansımaları izlendi. Hizmet kümesinde yıllık enflasyon yükseldi, aylık bazda ise mart ayındaki açılma tesirinin akabinde yavaşlama kaydedildi.
Bu devirde emtia fiyatlarındaki yükseliş ziraî emtia ve endüstriyel metal fiyatları öncülüğünde sürdü. Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarındaki gelişmeler ve birtakım eserlerde süregelen arz badirelerinin tesiriyle üretici fiyatlarındaki süratli artış eğilimi devam etti.
Yıllık tüketici enflasyonuna katkının güç kümesinde 0,58 puan, hizmet kümesinde 0,12 puan ve temel mal kümesinde 0,38 puan arttığı, besin ve besin kümesinde değişmediği, alkol-tütün-altın kümesinde ise 0,13 puan azaldığı görüldü.
ÖZEL OKUL FİYAT ARTIŞINA BAĞLI OLARAK EĞİTİM HİZMETLERİ ÖN PLANDA
Öteki hizmetler kümesi fiyatlarındaki yükselişte özel okul fiyat artışına bağlı olarak eğitim hizmetleri öne çıkarken, bu gelişmede geçmiş enflasyona endeksleme davranışı ile süreksiz KDV indirimlerinin sona ermesi belirleyici oldu. Bu kümede ayrıyeten döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak ferdî ulaştırma araçlarının bakım tamiri ve dişçilik fiyatı üzere kalemlerde fiyat artışları izlendi.
Ulaştırma hizmetlerinde havayolu ile yolcu nakliyeciliği fiyatlarında artış kaydedilirken, karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyeciliği fiyatları gerilemiştir. Haberleşme hizmeti fiyatlarında ise internet fiyatındaki artışa rağmen cep telefonu görüşme fiyatı kaynaklı düşüş görüldü.
Temel mal yıllık enflasyonu nisan ayında 0,99 puan artışla yüzde 23,13 oldu. Bu periyotta yıllık enflasyon, sağlam mallarda gerilerken, giysi ve ayakkabı ile başka temel mallarda yükseldi.
ARABA FİYATLARI ÖNE ÇIKTI
Aylık fiyat gelişmelerine bakıldığında, son iki aydır görece ölçülü bir seyir izleyen sağlam mallarda nisan ayında döviz kuru tesirleriyle fiyat artışı hızlanırken, bu gelişmede araba fiyatları öne çıktı ve mobilya fiyatlarındaki gerileme sınırlayıcı rol oynadı.
ENDÜSTRİYEL FİYATLARDAKİ YÜKSELİŞ
Döviz kuru gelişmelerinin yanı sıra endüstriyel metal fiyatlarındaki yükseliş eğilimi güçlü tüketim malı fiyatları üzerindeki tesirini sürdürdü. Giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yılbaşından bu yana sergilediği yüksek artış eğilimini sürdürürken, yeni döneme geçişle birlikte yıllık enflasyon 3,63 puan artarak yüzde 10,96 düzeyine yükseldi. Öteki temel mallar kümesinde fiyatlar süratli bir artış gösterirken, küme yıllık enflasyonu 2,01 puan artarak yüzde 18,81’e ulaştı.
“KIRMIZI VE BEYAZ ET FİYATLARINDAKİ BARİZ YÜKSELİŞ EĞİLİMİ SÜRDÜ”
İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, zerzevat kümesinde besbelli bir artışa işaret etti. Bu devirde, başka işlenmemiş besin kümesinde kırmızı ve beyaz et fiyatlarındaki besbelli yükseliş eğilimi sürdü. Nisan ayında işlenmiş besin fiyatları aylık bazda yüzde 0,97 artarken; milletlerarası emtia fiyatlarındaki gelişmelerin tesirlerinin gözlendiği katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar devam etti.
Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 17,78 düzeyine geriledi. Nisan ayında tütün eserleri fiyatlarında hudutlu bir artış görülürken, küme yıllık enflasyonu yüzde 2,56’ya yükseldi.
“DÖVİZ KURU GELİŞMELERİ VE ARZ KISITLARI BELİRLEYİCİ”
Yurt içi üretici fiyatları nisan ayında yüzde 4,34 ile kayda paha bir oranda yükselirken, yıllık enflasyon 3,97 puan artarak yüzde 35,17’ye ulaştı. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, döviz kuru gelişmeleri, memleketler arası emtia fiyatlarında süregelen artışlar ve arz kısıtları belirleyici oldu.
Bu periyotta petrol fiyatları hudutlu bir oranda gerilerken ziraî emtia ve endüstriyel metal fiyatlarında bariz artışlar izlendi. Bu doğrultuda, ana metal, kimyasal, kağıt, dokumacılık, fabrikasyon metal, ağaç ve mantar başta olmak üzere global ve yurt içi tedarik problemlerinin tesirli olduğu orta malı kesimlerinde güçlü fiyat artışları gözlendi. Bu gelişmelerle, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yükselişini sürdürdü.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon güç ve orta malı kümelerinde besbelli bir biçimde yükseldi. Güç yıllık enflasyonundaki kayda kıymet artışta geçen yılın birebir ayındaki düşük baz da tesirli oldu.
Nisan ayında orta mallarında epey besbelli bir fiyat artışı gözlendi. Bu gelişmede demir-çelik ve ferro alaşımlar, plastik eserler ile temel kimyasallar, dokuma iplik-elyafları ile kâğıt ve kâğıt eserleri öne çıkarken, artışların küme geneline yayıldığı izlendi.
Güç kümesi fiyatlarındaki artışta rafine edilmiş petrol eserleri ve elektrik gücünün üretimi ve dağıtımı öne çıkarken, sermaye malı kümesinde metal yapı eserleri, motorlu kara taşıtlarının modül ve aksesuarları, makineler ile bilgisayar ve etraf bilimlerindeki artışlar dikkati çekti.
“TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDEKİ ÜRETİCİ FİYATLARI KAYNAKLI BASKILAR GÜÇLENEREK DEVAM ETTİ”
Sağlam tüketim malları fiyatlarındaki artışta mücevherat, konut aletleri, mobilya ve tüketici elektroniği belirleyici olurken, et eserleri, başka dokuma eserleri ve katı-sıvı yağlar dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki artışı sürükleyen kalemler oldu. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti.
