D vitamini, tıp lisanında kalsiferol ismiyle bilinen, yağda çözünen ve yağ dokusunda depolanan bir vitamin çeşididir. D2 ve D3 olarak iki tipi bulunur. Güneşten ve besinlerden aldığımız D vitamini karaciğer ve böbreklerde daha faydalı kimyasallara dönüştürülür.
Sağlıklı kemikler oluşturmak ve kemik sıhhatini korumak için vücudumuzun D vitaminine gereksinimi vardır. Bunun temel nedeni, kemiğin birincil bileşeni olan kalsiyumun lakin D vitamini varlığında beden tarafından emilmesidir.
Tıpkı vakitte fosforun emiliminde de faal rol oynar. Güneş ışınlarının, ciltteki bir kimyasalı faal bir vitamin (kalsiferol) formuna dönüştürmesiyle D vitamini üretiriz.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NEDENLERİ
Çağdaş hayat biçimimiz D vitamini eksikliğine neden olmaktadır. Sırf bir yüzyıl evvel beşerler daha çok açık havada bulunup daha çok güneş ışığından yararlanabilirken, günümüzde kapalı işyerleri, konutlarda vakit geçirmek, açık hava aktivitelerinin azalması önemli D vitamini eksikliğine neden olmaktadır.
Yapılan araştırmalar çocuklarımızın, mahkumlardan daha az güneş ışığına çıkarıldığını göstermiştir. Korona salgını devri de konutta geçirilen vakti çok arttırmıştır. Neredeyse hiç güneş ışığı görmeyen çağdaş insan D vitamini eksikliği çeker olmuştur.
Ayrıyeten birtakım genetik ve metabolik hastalıklarda, diyette gereğince D vitamini alınmadığı durumlarda eksiklik tablosu oluşmaktadır.
Bilhassa çocukluk çağında kemik gelişimi için vazgeçilmez olan D vitamini birebir vakitte kas zayıflığına karşı bedeni korur, kalp atışının düzenlenmesinde tesirlidir, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, tiroid fonksiyonları ve olağan kan pıhtılaşması için gereklidir.
Ayrıyeten diyabete,obesiteye ve kansere karşı hami tesirlerinin olduğu düşünülmektedir.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ
Beden ağrısı, halsizlik, yürüme zahmeti, kemik ağrısı, saç dökülmesi, baş ağrısı, depresyon, değişken ruh hali, uykusuzluk, gözaltı morlukları, çok terleme, kilo vermede zahmet çekme, daima üşüme üzere belirtiler görülebilir.
D vitamini eksikliği çeşitli hastalıklara ve gelişim bozukluklarına neden olur. Çocukluk çağında kemik gelişimini bozar, raşitizm denilen kemik hastalığına neden olabilir. Yetişkinlikte ise bariz D vitamini eksikliği osteomalasi hastalığına ve kemik erimesi de denilen osteoporoza yol açar.
Tahlil öncelikle güneş ışığından azami oranda yararlanmaktır. Giysiler, pencereler, aşikâr bir faktörün üzerindeki güneş koruyucular güneş ışığının gereğince emilmesine mahzur olur. Güneşin ziyanlı tesirlerini de göz önünde tutarak muhakkak saatlerde açık havada bulunmak gerekir. Bebek, çocuk ve yaşlıların gereğince güneşlenmesi sağlanmalıdır. Tüketilen besinlerin D vitamini açısından varlıklı olmasına da dikkat etmek gerekir.
Eksikliğinin saptandığı durumlarda diyete destek olarak çeşitli D vitamini preparatları hekim tavsiyesiyle kullanılmalıdır.
Daha çok açık hava faaliyetleri, daha çok güneş ve D vitamininden güçlü besinlerle beslenmek bizi D vitamini eksikliğinden koruyacaktır.
GÜNLÜK D VİTAMİNİ MUHTAÇLIĞI
Yaşlanmayla birlikte önemli olarak kemik dansitesi ve ölçüsü düşer. Bu da önemli sıhhat sıkıntılarına neden olabilir. Hayat döngümüzün her etabında D vitaminine gereksinim duyarız.
D vitamininin %95 ini güneş ışınlarından %5 ini besinlerden alırız. Başta süt ve süt eserleri olmak üzere; karaciğer, balık, balık yağı, yumurta ve mantar güçlü D vitamini kaynaklarındandır. Önerilen günlük ölçüler ise;
- 12 aya kadar çocuklar için 400 IU
- 1-70 yaş ortası 600 IU
- 70 yaşın üzerindeki bireyler için 800 IU düzeylerindedir.
- Gebelikte, çocuklukta ve yaşlılıkta D vitamini ihtiyaçları farklılık gösterir.
KORONAVİRÜS VE D VİTAMİNİ
Covid-19 salgını ile savaşan tıp dünyası, güçlü bağışıklık sisteminin ehemmiyeti konusunda hemfikir. Bu süreçte D vitamini, ehemmiyetini bir sefer daha kanıtladı.
D vitamini, virüslerin yıkımına yol açan bir kadro hususların salınımını arttırmasıyla bağışıklık savunmasını güçlendirerek, virüslerin öldürülmesine yardımcı oluyor. Buna münasebetse Covid-19’un en çok tesirli olduğu ileri yaştaki bireylerde birebir vakitte D vitamini eksikliğinde paralellik görülmesi
Covid-19 virüsünün hücreye bağlandığı reseptör olan ACE2 reseptörünün, bu viral enfeksiyonun karmaşık belirtilerinin gelişmesinde esirgeyici bir rol oynuyor.
D vitamini, bağışıklık sistemini düzenlenmesi ve insan bedeninde oluşan inflamasyonları azaltması ile virüsün daha hafif seyretmesini sağlıyor.
D VİTAMİNİ İÇEREN BESİNLER
İçinde D vitamini olan besinleri merak edenler için işte D vitamini içeren yiyecekler:
- Süt, ayran, kefir, peynir ve yoğurt
- Tereyağı
- Ton balığı
- Somon
- Uskumru
- İstridye
- Karaciğer
- Yumurta sarısı
- Tatlı patates
- Balık yağı
- Mantar
- Maydanoz
- Yonca
- Isırganotu
- Yulaf
