Her geçen gün katlanarak büyüyen bir teknoloji kullanım talebinden bahsediyoruz. Münasebetiyle bunun dünyamıza olan bir olumsuz yansıması da kelam konusu. Teknolojiye bu bahisteki değerli bir sorumluluk düşüyor. Dünya genelindeki kurumların, ekonomik büyümenin yaşadığımız gezegen ve toplum üzerindeki tesirlerini dengelemede oynadıkları rol hiç bu kadar kıymetli olmadığını tabir eden HPE Türkiye Genel Müdürü Güngör Kaymak, “Normalde şirketler sürdürülebilirlik stratejilerini kurgularken birinci olarak işe BT departmanlarıyla başlamazlar. Bu durum hem donanım hem yazılım manasında BT’nin işletmelerin sürdürülebilirlik uğraşları üzerindeki tesirinin fazla anlaşılamamış olmasından kaynaklanıyor. Günümüzde BT sanayisi dünya sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 4’ünden sorumlu ki, bu oran havacılık sanayisinin sorumlu olduğu emisyon oranının yaklaşık 1.5 puan üzerinde. Ayrıyeten sanayi her yıl 50 milyon tona yakın elektronik atık üretiyor ve bu ölçü süratle artıyor” dedi.
YILDA 53 MİLYON TON E-ATIK
Birleşmiş Milletler Global E-atık 2020 raporuna değinen Kaymak, kelamlarını şu halde sürdürdü: “Her yıl dünya genelinde 53 milyon tondan fazla e-atık üretiliyor. E-atıklar dünyanın en süratli büyüyen atıklarına karşılık geliyor ve bunların sadece %15-20’si uygun halde geri dönüştürülüyor. Bu kaygı verici durumla karşı karşıya kalan pek çok hükümet, mevcut siyasetlerini gözden geçirerek üreticilere tüketim sonrası eserlerin işlenmesi yahut geri dönüştürülmesine yönelik değerli sorumluluklar yükledi. Extended Producer Responsibility (EPR), yani Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu olarak bilinen kavram günümüzde hükümetler ve kuruluşlar tarafından yaygın bir biçimde benimseniyor. Böylelikle işletmelerin, materyallerin temininden kullanım ömrü sonundaki imha basamağına kadar eserlerinin tüm hayat döngüsüne ait tesirlerden sorumlu tutulması amaçlanıyor. Özetle teknolojinin çevresel tesirleri ele alınması gereken değerli bir mevzu. Sanayinin önde gelen şirketleri başta olmak üzere hepimizin bu mevzuda elini taşın altına koyması, sorumluluk alması gerekiyor.”
BT KİLİT ROL OYNUYOR
Teknolojik eserlerin ömür döngüsü, aygıtların üretiminden kullanımına, sonrasında geri dönüşümüne uzanan süreçte çevresel tesir konusunda kıymetli bir hisseye sahip olduğunu anlatan Güngör Kaymak, “Elektronik aygıtların üretiminde kullanılan hammadde, ambalaj, plastik ve az metallerden tutun da, kullanıldıkları müddet boyunca güç ve soğutma gereksinimlerine kadar pek çok ögenin birleşimiyle ortaya çıkan kıymetli bir çevresel tesir kelam konusu. Bu çevresel tesirler, çok karbon salınımı, elektronik atık ölçüsünün artması, üretim esnasında hava ve su üzere çevresel kaynakların tüketilmesi üzere pek çok biçimde karşımıza çıkıyor. Bu bahis dünya gündeminde faal olarak yer alıyor. Avrupa Komitesi’nin Döngüsel İktisat Aksiyon Planına nazaran, ekonomik büyümenin ağır kaynak kullanımından ve atık üretiminden ayrıldığı döngüsel iktisada geçişin hızlanması, 2050 yılına kadar iklime yönelik negatif tesirlerin ortadan kaldırılmasına büyük katkıda bulunacak. Bu maksada ulaşmak, AB’nin Paris Muahedesi taahhütlerini yerine getirmesi ve 2050 yılına kadar karbon emisyonlarını sıfıra indirmesi açısından büyük değer taşıyor. Gerçek şu ki, sürdürülebilir idarede bilgi teknolojileri artık kilit bir rol oynuyor. Bugün kurumlar BT satın alma ve kullanma biçimlerini tekrar düşünerek sürdürülebilirlik konusunu dijital gündemlerinin bir modülü haline getirme fırsatına sahipler. Bu sayede daha az ekipmanla daha fazlasını başarmak, atıl kapasiteyi azaltmak, kapasite kullanımını yüksek ölçüde tutmak, güç maliyetlerini düşürmek, varlıkları optimize ederek pahasını en üst seviyeye çıkarmak, döngüsel bir ekonomiyi benimsemek mümkün olabilir. Hizmet olarak sunulan sürdürülebilir modellerin benimsenmesi kuruluşlara hem finansal hem çevresel yarar sağlarken, verimsizliğin ortadan kalkmasına ve tasarrufa imkan tanır” diye konuştu.
ESER OLARAK HİZMET MODELİ
Sanayi, eserlerin tasarım, üretim, tedarik ve tüketim biçimlerinde esaslı bir değişiklik yapma fırsatıyla karşı karşıya kaldığını belirten Kaymak, “Bunun için kurgulanacak yeni iş modellerinde hizmet odaklı yaklaşımı, yani “ürünü hizmet olarak sunmayı” sonuncu bir amaç olarak görüyoruz. Bu model günümüzde arz ve talep dengesizliğine neden olan yerleşik kalıpları kırarak iktisadın döngüsel bir hale gelmesine yardımcı olmanın yanında, tüm bölümler için büyüme fırsatlarını beraberinde getiriyor” dedi.
Kaymak şunları anlattı: “Hizmet modeli, şirketlerin eser satma üzerine kurulduğu ve eser satıldıktan sonra işlerinin tamamlandığını düşündüren metalaştırılmış iş modeline kıyasla radikal bir ayrım ortaya koyuyor. Bu yeni modelde üretici, eserin tüm hayat döngüsü boyunca mülkiyetini ve sorumluluğunu elinde tutuyor. Müşteri eseri gereksinim duyduğu yerde, muhtaçlığı olduğu kapasitede ve muhtaçlığı olduğu sürece kullanıyor. Eserin kendisi yahut bakımı için değil, sırf yararı için ödeme yapıyor. Bu model üreticiye uzun ömürlü, güç ve materyal açısından verimli ve kaliteli eser oluşturma, işi bittiğinde eseri geri alma ve yine kullanıma hazır hale getirme sorumluluğu yüklüyor. Biz bu noktada üzerimize düşenleri üç başlıkta topluyoruz. Birinci olarak, şirketleri BT alanında “fazladan satın almaya” iten çok tedariki ortadan kaldırmayı amaçlıyoruz. Ortalama bir data merkezinde bilgi süreç kaynaklarının %25’i yararlı bir iş yapmadığı üzere, geri kalan kapasitenin de yalnızca küçük bir kısmı kullanılıyor. Bu da yüksek maliyet, gereksiz güç kullanımı, fazladan alan ve soğutma gereksinimi manasına geliyor. İkincisi, kuruluşların mevcut BT varlıklarına tüm hayat döngüsü boyunca bağlı kalmak zorunda olmamaları gerektiğini düşünüyoruz. Sadece bu yüzden bugün birçok bilgi merkezinde tüketilen gücün %65’i işlerin sırf %7’sini yerine getirmek için kullanılıyor. Biz bu noktada kurumlara daha yeni ve güç açısından daha verimli teknolojileri süratle devreye alabilme talihi tanıyoruz. Üçüncüsü, BT varlıklarını kullanım mühleti sonunda geri alıyoruz ve dönüşümünü sağlıyoruz. HPE Finansal Hizmetler, kullanımdan kaldırılan BT ekipmanının ömrünü uzatmak ve bileşenleri bir sonraki kullanım döngüsüne hazırlamak için büyük ilerlemelere ve yatırımlara imza attı. Böylelikle kurumlar sadece eskiyen varlıklarının kıymetini geri kazanmakla kalmıyor, tüm markaların BT varlıklarını kabul eden HPE Asset Upcycling yenileme hizmetleriyle karbon emisyonunun azalmasına ve e-atıkların başka atıklardan ayrılmasına katkıda bulunuyor. Bu geri kazanım modeliyle son beş yılda müşterilerimize 1,6 milyar dolar civarında kaynak sağladık. Geri dönüşüm eforlarımız hakkında da şu sayıları paylaşabilirim: 2020 yılında 3,1 milyon ünitenin üzerinde teknolojiyi işledik. 1,7 milyon adet sunucu, depolama ve ağ aygıtları üzere bilgi merkezi öğesinin ve 2,1 milyon adet dizüstü bilgisayar, tablet, yazıcı üzere aygıtın teknolojik dönüşümünü üstlendik. Bu ekipmanların %90’ına yakınını tekrar kullanılabilecek hale getirdik, oburlarının uygun bir biçimde geri dönüşümünü sağladık.”
OPERASYONEL EMİSYON YÜZDE 55 AZALACAK
HPE olarak planlarını anlatan Güngör Kaymak, “Şirketler, eserleri geri almak ve bir sonraki hayat döngüsüne hazırlamak için altın standartlara sahip olmalıdır. HPE’nin bu bahisteki yetenekleri de bir gecede gerçekleşmedi. HPE Finansal Hizmetler ile son 20 yıldır yenileme işindeyiz. Data merkezinden çalışma alanına, hatta 3 boyutlu yazdırma ve Yüksek Başarımlı Hesaplama altyapılarına kadar her türlü teknolojiyi kullanacak yeteneğe daima yatırım yapıyoruz. Bugün dünyanın en büyük BT eserleri yenileme merkezlerine sahibiz, 50’den fazla ülkede varlıkları alarak işliyoruz. Karbon nötral bir şirket olma yolunda kendi önümüze koyduğumuz amaçlar de var. Bu maksatla 2025 yılına kadar operasyonel emisyonumuzu 2016 yılına kıyasla %55 azaltmayı, kullandığımız gücün %50’sini yenilenebilir kaynaklardan sağlamayı, üretimden ve tedarik sınırından kaynaklanan emisyonumuzu %15 düşürmeyi ve 2016 yılındakilere kıyasla güç kullanımı konusunda 30 kat daha verimli eserler ortaya koymayı hedefliyoruz. Alışılmış bu yalnızca bizim uğraşımızla olacak bir şey değil. Müşterilerimize de bu şuuru aşılamak, onları da bu yola teşvik etmek için faal olarak çalışıyoruz. Çevresel tesir konusundaki farkındalıklarını artırmak için 2018 yılından beri müşterilerimize mahsus hazırladığımız Döngüsel İktisat raporlarıyla tasarruf ettikleri güç, CO2’den kaçınma ve çöp alanlarından farklı tutarak geri dönüşüme kazandırdıkları atık ölçüsü üzere ayrıntıları paylaşıyoruz. Doğal ki şirketler bu hususta tek başlarına yol alamazlar. Sanayinin hizmet modeline dönüşümü yanlışsız hükümet siyasetlerine gereksinim duyar. Dalı çevreci olmaya yönlendirecek siyasetler, uygun olan her şartta hizmet tabanlı ve tüketime dayalı modellere geçişi desteklemelidir. Daha döngüsel bir iktisada kavuşmak, hükümetlerin ve sivil toplumun iklim gayelerine ulaşmak için fırsatları görmek ve kıymetlendirmek zorundayız. Ben sürdürülebilirliğin iş sonuçlarını yönlendirebileceğine, daha az gereç kullanarak da kıymet yaratılabileceğine inanıyorum. Bu nedenle AB’nin Döngüsel İktisat Hareket Planında yer alan “ürünü hizmet olarak teşvik etme” amacının manalı ve somut adımlarla sonuçlanacağını umuyorum” dedi.
