Evrim KÜÇÜK
Düşük karbonlu iktisada yönelik global yönelim ve ESG’nin giderek daha fazla yatırımcının ve şirketlerin odağına yerleşmesi metal geri dönüşüm projelerini hızlandırıyor. Yeşil metallere yönelik artan talebin cevaplanmasında hurda büyük kıymet taşıyor. Yapılan son araştırmalar hurda metale yönelik global talebin önümüzdeki yıllarda güçlü kalmasının beklendiğini gösteriyor.
New York merkezli White & Case’in yayınladığı rapora nazaran, ESG’nin ilgi odağı madencilik ve metal bölümüne kaydıkça yeşil metal üretiminde geri dönüşümün ehemmiyeti artıyor. Günümüzde alüminyum ve çelik sanayilerinin global CO2 emisyonlarına katkısı sırasıyla yüzde 2 ve yüzde 7 civarında. Karbon emisyonlarını azaltmak için, geri dönüştürülmüş materyallerin tercih edilmesi gerekiyor. Çünkü hurda metali geri dönüşüm için eritmek, birincil metal üretiminden değerli ölçüde daha az güç gerektiriyor.
White & Case’in raporu ayrıyeten, global tedarik zincirlerinin COVID-19 ve jeopolitik çatışmalar tarafından sarsılmasının ülkeleri, hurda için potansiyel kullanım alanlarını büyütmeye ittiğine işaret ediyor.
AB’de alüminyumun %50’si geri dönüşümden gelecek
Raporda, “Avrupa alüminyum sanayisi, Geri Dönüşüm Alüminyum Hareket Planında, 2030 yılına kadar AB’nin alüminyum talebinin yüzde 50’sini geri dönüştürülmüş materyaller kullanarak karşılama maksadı belirledi, bu oran şu anki yüzde 36’lık düzeyin çok üzerinde. Hurda metale yönelik güçlü talep ve metal üretimi için kıymeti göz önüne alındığında, birçok ülke, hurda metal ihracatını vergilendirmek yahut yasaklamak da dahil olmak üzere, mahallî hurda tedariklerini kendi metal sürece sanayileri için ayırma eğiliminde” denildi.
Hurda ticaretinde kısıtlamalar uygulanıyor
Araştırma, dünya çapında ticareti yapılan bakır atık ve hurdanın yaklaşık yüzde 40’ının, alüminyumun yüzde 30’unun, demir ve çelik hurdanın yüzde 20’sinin ihracat kısıtlamasına tabi olduğunu gösteriyor.
Hurda metal üzerindeki ihracat kısıtlamaları nispeten yaygınken, daha az sayıda ülke hurda metallere ithalat kısıtlamaları getiriyor.
Enerjinin kaynağı en büyük sorun
Bu ortada birçok ülkede, hurdadan metal üretilmesi bilhassa kömür yahut doğal gaz olmak üzere fosil yakıtlara bağımlı olmaya devam etmesi hurda kullanımı için en büyük sorun olarak gösteriliyor.
Dünyada ihracat ve ithalata yönelik kısıtlamalar
■ Avpupa Birliği: AB şu anda birtakım ülkelere hurda metal ihracatını çevresel münasebetlerle kısıtlamayı pahalandırıyor. Kasım 2021’de AB Komitesi, tehlikeli olmayan atıkların (hurda metal dahil) OECD üyesi olmayan üçüncü ülkelere ihracatının sadece bu atıkları çevresel açıdan sürdürülebilir bir biçimde sürece kabiliyetlerini gösteren ülkelere satılabileceğini duyurdu. Önerilen ihracat yasağı, OECD üyelerinin demir çelik, alüminyum, bakır, nikel, çinko ve kobalt hurdaları da dahil olmak üzere ”yeşil liste” atıkları (yani insan sıhhati ve etraf için düşük risk oluşturanlar) olarak belirledikleri atık unsurlar için geçerli olacak.
■ Çin: Şu anda demir çelik atıkları ve hurdalarında yüzde 40 ihracat vergisi, alüminyum ve bakır atıkları ve hurdalarında yüzde 15 ihracat vergisi var. Çin’in bu metallerin global üretiminin nispeten büyük bir kısmını oluşturduğu göz önüne alındığında, bu tedbirlerin global hurda pazarları üzerinde kıymetli bir tesiri bulunuyor. Çin, 1 Ocak 2021 tarihi itibariyle katı atık ithalatına (hurda metaller dahil) tam bir yasak getirdi, fakat uygulanabilir ulusal standartlara uymaları şartıyla geri dönüştürülebilecek birtakım değerli hurda metalleri muaf tuttu. Bu muafiyete uygun hurda metaller demir-çelik, pirinç, bakır ve dökme alüminyum alaşımlarının hurdalarıdır. Bu gereçlerin Çin’e girişi, ithalat limanında mecburî kontrole tabidir.
■ ABD: İkinci Dünya Savaşı sırasında hurda metal ihracatına vergi yahut değerli kısıtlamalar getirmekten büyük ölçüde kaçındı. Lakin hükümet ABD Silahlı Kuvvetlerini desteklemek için “Zafer için Hurda!” hareketini teşvik ederek süreksiz olarak demir ve çelik hurda ihracatını yasakladı. Bununla birlikte, şu anda ABD’li ihracatçıya kısıtlama getirilmiyor.
■ Kanada: Tehlikeli atıkların ve tehlikeli geri dönüştürülebilir materyallerin ithalatını ve ihracatını kısıtlıyor.
■ Hindistan: Çeşitli demir ve çelik atıkları ve hurdalarına yüzde 15 ihracat vergisi uyguluyor.
■ Arjantin: 2016 yılından bu yana demir-çelik, bakır ve alüminyum hurdası ihracatı yasaklanmış durumda.
■ Vietnam: Demir, çelik, alüminyum, bakır, nikel, çinko ve kalay dahil olmak üzere birçok metal hurdasına yüzde 17 – yüzde 22 ortasında değişen ihracat vergileri uyguluyor.
■ Japonya: Hurda metal ihracatı ve ithalatına vergi yahut değerli kısıtlamalar getirmekten büyük ölçüde kaçırıyor.
■ Güney Kore: İhracat ve ithalatla ilgili kısıtlamalar için son vakitlerde sesler yükseliyor lakin şimdiye kadar hurda metal ihracatı ve ithalatına vergi yahut kıymetli kısıtlamalar getirilmiş değil.